Νόμιμη άμυνα

Τι είναι η νόμιμη άμυνα;

Τα όρια της νόμιμης άμυνας καθορίζονται από τον Ποινικό Κώδικα (αρθ. 22 Π.Κ.). Η νόμιμη άμυνα αναφέρεται στο δικαίωμα ενός ατόμου να χρησιμοποιήσει βία για την προστασία του εαυτού του ή άλλων ατόμων, ενώ ταυτόχρονα να παραμένει εντός των πλαισίων του νόμου. Στην περίπτωση επαπειλουμένου κινδύνου κατά της περιουσίας δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις νόμιμης άμυνας αφού πρόκειται για «κατάσταση ανάγκης» αρθ. 25 Π.Κ..

Γενικά, τα όρια της νόμιμης άμυνας περιλαμβάνουν τα εξής στοιχεία:

Αμεσότητα του Κινδύνου:

Η αμυντική ενέργεια πρέπει να αποτελεί αντίδραση σε ενεργή επίθεση. Αν η απειλή δεν είναι άμεση ή αν έχει παρέλθει η επίθεση, η άμυνα θεωρείται παράνομη. Επομένως, η έννοια του “άμεσου κινδύνου” είναι θεμελιώδης για την οριοθέτηση του δικαιώματος στην άμυνα.

Άδικος χαρακτήρας της επίθεσης:

Η αμυντική ενέργεια πρέπει να τελείται προς αντιμετώπιση άδικης επίθεσης. Δηλαδή, η δράση του επιτιθέμενου πρέπει να είναι παράνομη ή αδικαιολόγητη, καθώς η άμυνα προορίζεται για να προστατεύσει το άτομο από αδικία και όχι από ενέργειες που είναι νόμιμες ή δικαιολογημένες.

Αναλογικότητα:

Η χρήση βίας πρέπει να είναι ανάλογη με τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει το άτομο που αμύνεται. Δηλαδή, η δύναμη που χρησιμοποιείται πρέπει να μην υπερβαίνει αυτήν που είναι απαραίτητη για να αποτραπεί η επίθεση. Αν η αντίδραση είναι υπερβολική σε σχέση με τον κίνδυνο, η άμυνα μπορεί να θεωρηθεί παράνομη.

Συμπερασματικά:

Η νομιμότητα της άμυνας εξετάζεται κατά περίπτωση. Αυτό σημαίνει ότι κάθε περίπτωση αξιολογείται με βάση τις ιδιαίτερες συνθήκες του περιστατικού όπως η ένταση της επίθεσης, οι συνθήκες τέλεσης και η αναγκαιότητα της αμυντικής αντίδρασης. Επιπλέον, πρέπει να εξετάζεται αν το άτομο είχε τη δυνατότητα να αποφύγει τη σύγκρουση ή αν η χρήση βίας ήταν η μόνη επιλογή.

Αν το άτομο υπερέβη τα όρια της άμυνας λόγω έλλειψης επίγνωσης των πράξεών του (φόβου ή ταραχής), μπορεί να υπάρξει μείωση της ποινής ή ακόμα και απαλαγή. Σε κάθε περίπτωση το δικαστήριο αποφασίζει αν η ενέργεια συνιστά νόμιμη άμυνα ή όχι.