Ενδοοικογενειακή Βία

Η ενδοοικογενειακή βία κατά το Ελληνικό Ποινικό Δίκαιο

του Ποινικολόγου – Δικηγόρου παρ’ Αρείω Πάγω Αθανασίου Δ. Λιαράκου

Η άσκηση βίας κάθε μορφής μεταξύ των μελών της οικογένειας απαγορεύεται.

ΟΡΙΣΜΟΣ

   Με τον όρο “ενδοοικογενειακή βία” εννοούμε την τέλεση αξιόποινης πράξης σε βάρος μέλους της οικογένειας. Το ίδιο ισχύει και σε βάρος προσώπου που δέχεται τις υπηρεσίες φορέα παροχής κοινωνικής μέριμνας στον οποίο ο δράστης εργάζεται.

   Με τον όρο “οικογένεια” εννοούμε την κοινότητα που αποτελείται από συζύγους ή γονείς. Αποτελείται επίσης από συγγενείς πρώτου και δεύτερου βαθμού εξ αίματος ή εξ αγχιστείας και τα εξ υιοθεσίας τέκνα τους. Στην οικογένεια περιλαμβάνονται και οι συγγενείς εξ αίματος ή εξ αγχιστείας μέχρι τετάρτου βαθμού, εφόσον συνοικούν. Επίσης περιλαμβάνονται και πρόσωπα των οποίων επίτροπος, δικαστικός παραστάτης ή ανάδοχος γονέας έχει ορισθεί μέλος της οικογένειας. Τέλος, περιλαμβάνεται και κάθε ανήλικο πρόσωπο που συνοικεί στην οικογένεια. Οι διατάξεις εφαρμόζονται και στις περιπτώσεις μονίμων συντρόφων και στα τέκνα (κοινά ή μη), εφόσον συνοικούν. Εφαρμόζονται επίσης και στους τέως συζύγους. 

  Με τον όρο “θύμα ενδοοικογενειακής βίας” εννοούμε κάθε πρόσωπο της προηγούμενης παραγράφου σε βάρος του οποίου τελείται αξιόποινη πράξη. Θύμα είναι και το μέλος της οικογενείας εντώς της οπόιας τελέσθηκε ανθρωποκτονία ή θανατηφόρα σωματική βλάβη. Είναι επίσης και ο ανήλικος κατά την προηγούμενη παράγραφο ενώπιον του οποίου τελείται οποιαδήποτε από τις πράξεις ενδοικογενειακής βίας.

ΑΔΙΚΗΜΑΤΑ – ΠΟΙΝΕΣ

• Ενδοοικογενειακή Σωματική Βλάβη

   Το μέλος της οικογένειας το οποίο προξενεί σε άλλο μέλος σωματική κάκωση ή βλάβη της υγείας του ή με συνεχή συμπεριφορά προξενεί εντελώς ελαφρά κάκωση ή βλάβη της υγείας του τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους.

   Επιβαρυντική περίσταση αποτελεί η τέλεση της παραπάνω πράξης, εφόσον προκαλέσει στο θύμα κίνδυνο για τη ζωή του ή βαριά σωματική βλάβη. Για το συγκεκριμένο, επιβάλλεται φυλάκιση τουλά­χιστον δύο ετών. Διακεκριμένο έγκλημα αποτελεί η πρόκληση βαριάς σωματικής ή διανοητικής βλάβης του θύματος. Τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών, αν ο υπαίτιος επεδίωκε ή γνώριζε και αποδέχθηκε το αποτέλεσμα της πράξης.

   Εφόσον η πράξη της πρώτης παραγράφου τελέσθηκε σε βάρος εγκύου ή σε βάρος μέλους της οικογένειας το οποίο είναι ανίκανο να αντι­σταθεί, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών. Εάν η πράξη τελέσθηκε ενώπιον ανήλικου μέλους της οικογένειας, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους.

  Αν η πράξη της πρώτης παραγράφου συνιστά μεθο­δευμένη πρόκληση έντονου σωματικού πόνου ή σωμα­τικής εξάντλησης, επιβάλ­λεται κάθειρξη. Ιδίως με την παρατεταμένη απομόνωση του θύματος. Αν το θύμα είναι ανήλικος επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών. Οι προηγούμενες διατάξεις ισχύουν και όταν ο δράστης εργάζεται σε φορέα παροχής κοινωνικής μέριμνας και δρα εις βάρος προσώπου που δέχεται τις υπηρεσίες του.

• Ενδοοικογενειακή παράνομη Βία και Απειλή

    Το μέλος της οικογένειας το οποίο εξαναγκάζει άλλο μέλος χρησιμοποιώντας βία ή απειλή με σπου­δαίο και άμεσο κίνδυνο σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή χωρίς το θύμα να υποχρεούται προς τούτο τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών, ανεξάρτητα από το αν το απειλούμενο κακό στρέφεται εναντίον του ίδιου του θύματος ή κάποιου από τους οικείους του.

    Μέλος της οικογένειας το οποίο προκαλεί τρόμο ή ανησυχία σε άλλο μέλος της, τιμω­ρείται με φυλάκιση. Παραδείγματα είναι, απειλώντας το με βία, άλλη παράνομη πράξη ή παράλειψη.

• Βιασμός και Κατάχρηση σε ασέλγεια

    Όποιος με σωματική βία ή με απειλή σπουδαίου και άμεσου κινδύνου εξαναγκάζει άλλον σε συνουσία ή σε άλλη ασελγή πράξη ή σε ανοχή της τιμωρείται με κάθειρξη.

   Όποιος εκμεταλλεύεται την παραφροσύνη ή οποιαδήποτε άλλη αιτία που καθιστά κάποιον ανίκανο να αντισταθεί, και προβαίνει σε σεξουαλική επαφή ή ασελγή πράξη, τιμωρείται με κάθειρξη. Η ποινή αυτή μπορεί να φτάσει τα δέκα χρόνια.

• Ενδοοικογενειακή Προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας

    Το μέλος της οικογένειας το οποίο προσβάλλει την αξιοπρέπεια άλλου μέλους της, με ιδιαίτερα ταπεινωτι­κό λόγο ή έργο που ανάγεται στη γενετήσια ζωή του, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών.

  Με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών μέχρι τριών ετών τιμωρείται η πράξη της προηγούμενης παραγρά­φου, αν ο παθών είναι ανήλικος.

  Οι διατάξεις των προηγούμενων παραγράφων εφαρ­μόζονται και όταν ο δράστης εργάζεται σε φορέα παροχής κοινωνικής μέριμνας και η πράξη του στρέφεται σε βάρος προσώπου το οποίο δέχεται τις υπηρεσίες του φορέα.

   Σημ. Η Εξύβριση (361 ΠΚ) ΔΕΝ εντάσσεται στα αδικήματα ενδοοικογενειακής βίας ΕΚΤΟΣ από τις περιπτώσεις που η προσβολή αφορά την γενετήσια αξιοπρέπεια του παθόντος που θίγεται με ταπεινωτικό λόγο από τον φερόμενο ως δράστη οπότε το αδίκημα που στοιχειοθετείται είναι αυτό της προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας το οποίο εντάσσεται στα αδικήματα του νόμου.

• Παρακώλυση απονομής της δικαιοσύνης

     Όποιος σε υπόθεση ενδοοικογενειακής βίας απειλεί μάρτυρα ή μέλος της οικογένειας του ή ασκεί βία ενα­ντίον του ή τον δωροδοκεί, με σκοπό την παρακώλυ­ση απονομής της δικαιοσύνης, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών μέχρι τριών ετών.

ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

   Στα πλημμελήματα ενδοοικογενειακής βίας ο αρ­μόδιος εισαγγελέας διερευνά τη δυνατότητα διαμεσολάβησης. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η υποβολή ανεπιφύλακτης δήλωσης εκ μέρους του προσώπου στο οποίο απο­δίδεται η τέλεση του εγκλήματος ότι είναι πρόθυμο:

α) Να υποσχεθεί ότι δεν θα τελέσει στο μέλλον οποια­δήποτε πράξη ενδοοικογενειακής βίας (λόγος τιμής). Σε περίπτωση συνοίκησης, δέχεται να μείνει εκτός οικογενειακής κατοικίας για εύλογο χρονικό διάστημα, εάν το προτείνει το θύμα.

β) Να παρακολουθήσει ειδικό συμβουλευτικό – θερα­πευτικό πρόγραμμα για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας σε δημόσιο φορέα. Αυτό θα πρέπει να γίνει σε όποιον τόπο και για όσο χρονικό διάστημα κρίνεται αναγκαίο από τους αρμόδιους θεραπευτές.

γ) Να άρει ή να αποκαταστήσει αμέσως τις συνέπειες που προκλήθηκαν από την πράξη. Επιπλέον θα πρέπει να καταβάλει εύλογη χρηματική ικανοποίηση στον παθόντα.

   Σημ. Βεβαίως οι ανωτέρω «προϋποθέσεις» ουσιαστικώς συνιστούν ομολογία τέλεσης της παράνομης πράξης.

    Οι σχετικές με την ποινική διαμεσολάβηση διατάξεις του παρόντος νόμου ΔΕΝ εφαρμόζονται αν ο φερόμενος ως δράστης της πράξεως ενδοοικογενειακής βίας είναι επίτροπος, δικαστικός συμπαραστάτης ή ανάδοχος γο­νέας του ανηλίκου.

   Αν την πράξη ενδοοικογενειακής βίας σε βαθμό πλημμελήματος φέρεται να έχει τελέσει ανήλικος, ο εισαγγελέας μπορεί να μην ασκήσει ποινική δίωξη ή να επιβάλει αναμορφωτικά μέτρα.

   Αν οι πράξεις ενδοοικογενειακής βίας στρέφονται κατά ανηλίκου η έναρξη της προθεσμίας παραγραφής αναστέλλεται μέχρι την ενηλικίωση του.

   Η ποινική δίωξη για τα αδικήματα ενδοοικογενειακής βίας ασκείται αυτεπαγγέλτως και σε βάρος του υπαιτίου εφαρμόζεται η αυτόφωρη διαδικασία.